Մարդկանց կրոնական պատկերացումները
Դաս 1
Հնագույն մարդիկ բնության երևույթներին և ուժերին վերագրում էին գերբնական զորություն: Հավատում էին, որ դրանց կարող են սիրաշահել երկրպագությամբ ու զոհաբերություններով:
Կրոնական պատկերացումները տարբեր էին: Ոմանք հավատում էին, թե աշխարհում ամեն ինչ ոգի ունի, որն արժանի է պաշտամունքի: Մյուսները կարծում էին, թե տվյալ տոհմը կամ ցեղը ծագել է որևէ բույսից կամ կենդանուց:
Երկրագործական համայնքներում պաշտամունքի գլխավոր առարկան արարող Երկիրն էր, որի խորհրդանիշը Մեծ մայրն էր: Յուրաքանչյուր տոհմ և ցեղ ուներ իր սրբատեղին: Այնտեղ էին անցկացվում ծիսական արարողությունները: Ժամանակի ընթացքում սրբազան ծեսերը սկսեցին կատարել որոշակի մարդիկ: Նրանք նաև պահպանում և սերունդներին էին փոխանցում հին ասքերն ու առասպելները: Նրանցից հետագայում ձևավորվեց կրոնի սպասավորների հասարակական խումբը՝ քրմությունը:
Տոտեմապաշտություն — Հավատ այն կենդանու, բույսի, բնության երևույթի հանդեպ (տոտեմ), որից, մարդկանց պատկերացմամբ, ծագում է տվյալ տոհմը: Տոհմը կրում էր իր տոտեﬕ անունը: Յուրաքանչյուր տոհմ ուներ իր սրբազան կենտրոնը: Այստեղ պահ պանվում էին տոհմական մասունքները, և կատարվում էին ծիսական արարողություններ:
Ոգեպաշտություն (անիﬕզմ) — Հավատ որևէ մարﬓի ﬔջ ամփոփված կամ ինքնուրույն գործող գերբնական ոգիների նկատմամբ:
Ֆետիշապաշտություն — Հավատ անշունչ առարկաների` ծառերի, ժայռերի, քարանձաﬖերի, պաշտամունքային տարբեր իրերի գերբնական հատկությունների նկատմամբ: Պաշտամունքի առարկա՝ ֆետիշ, կարող էին լինել, օրինակ՝ նիզակը, դաշույնը, որոնք մարդկանց համար ունեին կենսական նշանակություն:
Հմայապաշտություն — Հավատ մարդկանց, կենդանիների, բույսերի, բնության երևույթների վրա ներգործելու մարդու ունակության նկատմամբ: Մարդը կարծում էր, թե որոշակի գործողությունների, բառերի, երգի, պարի և այլ ﬕջոցներով հնարավոր է անձրև բերել, քաﬕ բարձրացնել, ապահովել լավ բերք, ունենալ առատ որս և այլն: Նա հմայությամբ փորձում էր բուժել վերքերը և կանխել հիվանդությունները:
Առաջադրանք 1
«Մարդկանց կրոնական պատկերացումները»/կարդալ դասը, 5 նախադասությամբ գրել ամենատպավորիչ հատվածը, քո բառերով ներկայացնել/
Ֆետիշապաշտություն հավատ անշունչ առարկաների ծառերի, ժայռերի, քարանձաﬖերի, պաշտամունքային տարբեր իրերի: Հմայապաշտություն հավատ մարդկանց, կենդանիների, բույսերի, բնության երևույթների վրա ներգործելու մարդու ունակության նկատմամբ: Ոգեպաշտություն անիﬕզմ հավատ որևէ մարﬓի ﬔջ ամփոփված կամ ինքնուրույն գործող գերբնական ոգիների նկատմամբ: ոտեմապաշտություն հավատ այն կենդանու, բույսի, բնության երևույթի հանդեպ (տոտեմ), որից, մարդկանց պատկերացմամբ, ծագում է տվյալ տոհմը:
Պատահույթի հավանականություն
Գործնական քերականություն
1․ Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր․
խնդրագիրք- խնդիր+ա+գիրք
մեծամիտ-մեծ+ա+միտք
հանրային-հանր+ային
համակարգիչ-համ+ա+կարգ+իչ
գնդասեղ-գունդ+ասեղ
անդադար-ան+դադար
հնարամիտ-հնար+ժ+միտք
հանրահայտ-հանր+ա+հայտ
դեղձենի-դեղձ+ենի
2․ Կետերի փոխարեն գրի՛ր յա, իա կամ եա: Բառարանով ստուգի՛ր՝ ճի՞շտ ես գրել:
Միմյանց, քվյարկություն, որդյակ, յասաման, քիմիական, հեքիաթային, ոսկյա, հրեական, դաստիարակություն, սենյակ, կրիա, Անդրեաս, Եղիազարյան, կյանք:
3․ Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:
Շոշափեց ու տեսավ, որ խեղճ կենդանու ողը կոտրվել է: (ող, ոխ)
Ոխ սրտում որ մնա, թույն կդառնա, կքայքայի սիրտը: (ող, ոխ)
Երբ երեկոյան հետ թռան, տեսան, որ իրենց բունը գրավել է անծանոթ մի թռչուն: (բույն, բուն)
Մի քանի հոգի ձեռք ձեռքի էին տվել ու փորձում էին գրկել հինավուրց ծառի վիթխարի բյուն: (բույն, բուն)
Մոտակայքում ապրողներն այնքան են վարժվել Վիկտորյա շառաչին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում: (Վիկտորիա, Վիկտորյա)
Տնեցիներն այնքան են վարժվել Վիկտորյայի անտեղի լացուկոծին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում: (Վիկտորիա, Վիկտորյա)
4․ Նախադասությունները կետադրի՛ր․
Երկինքը կամաց-կամաց ամպեց, և սկսեց անձրևել:
Հայրը խոժոռվեց, ու տղան հասկացավ, որ պիտի լռի:
Բժիշկը բամբակ է ուզում, որ վերքը մաքրի:
Իսկական կրակ է, երեխա չէ:
Գետափին մի քար կա, որի վրա պառկում էր լողանալուց հետո:
Այդ մարդու սիրտը քար է, երբեք ոչ մեկին չի ներում։
5․ Բաց թողած տեղերում լրացրու Է կամ Ե:
մանրէսպան, միջօրե, լայնէկրան, երբևիցե, այժմեական, ամենաէական, աներկյուղ, առերևույթ, առէջ, բազկերակ, գետեզր, գոմեշ, դողէրոցք, ելևէջ, եղերերգ, երբևէ, ինչևիցե, մանրէ, հնէաբան, մանրէ, նախօրե, չէն, չէիր, որևէ, չէինք, ստորերկրյա:
Գիտությունը Հին Արևելքում
Հին Առաջավոր Ասիայի երկրներում գիտական իմացությունը սկիզբ առավ և զարգացավ մարդկանց առօրյա աշխատանքային գործունեության պահանջներին համապատասխան:
Գիտական իմացության առաջացման նախադրյալները
Մարդկանց անհրաժեշտ էր հաշվել հողատարածքի մակերեսը, ստացված նյութական բարիքները և այլն: Մետաղներ ձուլելիս, տարբեր համաձուլվածքներ ստանալիս հարկ էր իմանալ դրանց քիմիական հատկությունները: Աստղերի ու մոլորակների դիրքն ու շարժումն իմանալն անհրաժեշտ էր օրացույց կազմելիս:
Մարդիկ գիտակցում էին, որ հիվանդությունները հնարավոր չէ բուժել միայն գուշակների և հեքիմների օգնությամբ: Անհրաժեշտ էր մարդու մարմնի կառուցվածքի իմացություն: Գիր ստեղծելիս անհրաժեշտ էր իմանալ այս կամ այն լեզվի հնչյունական կառուցվածքը: Գրերի շնորհիվ սերունդների կուտակված փորձն ամփոփվում և պահպանվում էր: Այսպես աստիճանաբար առաջացան գիտության տարբեր բնագավառներին վերաբերող գիտելիքներ: Գիտությունը հին ժամանակներում ուներ գործնական նշանակություն: Գիտությամբ զբաղվում էին կրթված քրմերը: Հատկապես մեծ զարգացում ապրեցին բնական գիտությունները: Բնագիտական գիտելիքները մարդկանց անհրաժեշտ էին ամենօրյա կյանքում: Մարդիկ իրենց իմացությունը փոխանցում էին օժտված երեխաներին: Վերջիններս դպրոցներում ուսանում էին ժամանակի բոլոր հայտնի գիտելիքները:
Մաթեմատիկա
Եգիպտոս. ստեղծեցին հաշվելու տասնորդական համակարգը (10, 100, 1000 և այլն), կարողանում էին հաշվել եռանկյան, ուղղանկյան և շրջանի մակերեսը, գիտեին կոտորակը:
Հնդկաստան. հայտնագործեցին զրո թիվը և դրա նշանակությունը մաթեմատիկական հաշվարկներում: Ստեղծեցին այն թվանշանները, որոնք այսօր հայտնի են որպես արաբական թվեր: Դրանցից օգտվում ենք նաև մենք:
Քիմիա
Եգիպտոս. փարավոնների և ազնվականների մարմինը մումիավորելու ընթացքում ստանում էին այնպի սի քիմիական խառնուրդներ, որոնք պահպանում էին մարմինը քայքայումից:
Չինաստան. ստացան վառոդը, որի շնորհիվ հետագայում ստեղծվեց հրանոթը:
Աստղագիտություն
Եգիպտոս. ստեղծեցին 12 ամիսներից և 365 օրից կազմված արևային օրացույց: Ամիսը բաղկացած էր 30 օրից, իսկ տարվա վերջին ամսին գումարում էին ևս 5 օր: Մոլորակները տարբերում էին աստղերից: Կազմեցին աստղային երկնքի քարտեզ:
Միջագետք. ստեղծեցին լուսնային օրացույց՝ կազմված 354 օրից: Կարողանում էին հաշվարկել երկնային լուսատուների շարժումները, Արեգակի և Լուսնի խավարումների ժամանակը:
Հնդկաստան. գիտեին, որ Երկիրը կլոր է և պտտվում է իր առանցքի շուրջը, իսկ Լուսինն իր լույսը ստանում է Արեգակից: Օրացույցը բաղկացած էր 12 ամիսներից, յուրաքանչ յուրը՝ 30 օր տևողությամբ:
Բժշկություն
Եգիպտոս. գիտեին մարդու ներքին օրգանների ճշգրիտ կառուցվածքը և դրանցից յուրաքանչյուրի նշանակությունը մարդու կյանքի համար: Հիվանդին զննելիս առաջին հերթին ստուգում էին նրա զարկերակը: Կատարում էին ներքին օրգանների վիրահատություններ: Կարողանում էին փչացած ատամի փոխարեն նորը տեղադրել: Գոյություն ունեին հիվանդանոցներ, որոնք կոչվում էին «կյանքի տուն»: Այդտեղ աշխատում էին արհեստավարժ բժիշկներ:
Հնդկաստան. կար արհեստավարժ բժիշկների խավ, որոնք հիվանդությունները բուժում էին խոտաբույսերի, քսուքների միջոցով և այլ եղանակներով: Նրանք կարողանում էին բուժել աչքի, սրտի, ստամոքսի, թոքերի և մաշկի հիվանդություններ:
Չինաստան. պարզեցին թեյի բուժիչ հատկությունները, և այն օգտագործում էին ամենատարբեր հիվանդություններ բուժելու նպատակով:
Գիտության այլ բնագավառներ
Հնդկաստան. ստեղծվեց հին հնդկերենի՝ սանսկրիտի քերականությունը:
Չինաստան. ստեղծեցին կողմնացույցը, թուղթը, մետաքսը, հրանոթը:
Հնագույն գիտնականները չկարողացան հաղթահարել կրոնական նախապաշարումները: Նրանց կարծիքով՝ Երկիրը և նրա վրա գտնվող ամեն ինչ ստեղծված էր աստվածների կողմից: Օրինակ՝ երկնային լուսատուների շարժումները կառավարում էին աստվածները: Կամ՝ որքան էլ բժիշկը ձգտի բուժել հիվանդին, ոչինչ չի ստացվի, եթե աստված չկամենա: Ստեղծված գիտական արժեքները դրեցին գիտության հետագա զարգացման հիմքերը: Այդ արժեքների մեծ մասն այսօր շարունակում է գոյատևել:
Առաջադրանք 2
>Սովորե՛լ դաս 2 «Գիտությունը հին Արևելքում»
>Ի՞նչ նոր բան սովորեցիր
Ես իմացա թե վոնց է ստեղծվել բժշկությունը։ Գիտությամբ զբաղվում էին կրթված քրմերը: Եգիպտոսեցիք ստեղծել են բժշկությունը, աստղագիտությունը, մաթեմատիկան և քիմիան։ Չինացիք ստեղծել են քիմյան, բժշկությունը և գիտության այլ բնագավառները։ Հնդիկները ստեղծել են մաթեմատիկան, աստղագիտությունը, բժշկություն և գիտության այլ բնագավառները։
Լրացուցիչ աշխատանք՝
Համացանից դուրս գրի՛ր «Գորդյան հանգույց» պատմական թևավոր խոսքը և բացատրի՛ր արտահայտության իմաստը
Գորդյան հանգույց, գրական ակնարկություն։ Ըստ հին հունական ավանդության՝ փռյուգիական տոհմապետ Գորդիոսը Զևսի տաճարին է նվիրում իր կառքը։ Վերջինիս լուծը քեղիին էր կապված այնպիսի հնարամտությամբ, որ հնարավոր չէր հանգույցի ծայրերը գտնել ու արձակել։ Ում հաջողվեր, նա պետք է տիրեր Ասիային ։ Ալեքսանդր Մակեդոնացին, պարսկական արշավանքից առաջ, Գորդիոսի հանգույցը լուծեց թրի մի հարվածով։ Այստեղից էլ «Գորդյան հանգույց» արտահայտությունը՝ անլուծելի, կնճռոտ խնդիր իմաստով և «Գորդյան հանգույցի լուծում» արտահայտությունը, որ նշանակում է բարդ, խճճված իրադարձությունների ժամանակ կայացնել արագ ու խիզախ վճիռ։
Մարմինների փոխազդեցությունը, ուժ
Մեր շուրջը գտնվող մարմինները մեկուսացված չեն և շատ հաճախ ազդում են մեկը մյուսի վրա, ինչի շնորհիվ ձեռք են բերում արագություն կամ փոխում են այն:
Հաստատուն արագությամբ հավասարաչափ շարժում հազվադեպ է լինում: Հաճախ մարմինները շարժվում են անհավասարաչափ. շարժման ընթացքում նրանց արագությունը մեծանում կամ փոքրանում է:
Օրինակ սեղանի վրայով գլորվող գնդի բախումը սեղանի վրա դրված անշարժ գնդի հետ: Բախման հետևանքով երկու գնդերն էլ փոխում են իրենց արագությունները. շարժվող գնդի արագությունը փոքրանում է, իսկ անշարժ գունդը սկսում է շարժվել:
Դիտումներն ու փորձերը ցույց են տալիս.
1. Մարմնի արագությունը փոխվում է միայն այն դեպքում, երբ նրա վրա ազդում են այլ մարմիններ:
Օրինակ
Ֆուտբոլիստը ոտքի հարվածով կարող է շարժման մեջ դնել գնդակը, կանգնեցնել այն կամ փոխել գնդակի շարժման ուղղությունը:
2. Ոչ մի մարմին չի կարող միակողմանիորեն ազդել այլ մարմնի վրա առանց իր վրա կրելու նրա հակազդեցությունը:
Բոլոր մարմինները իրար վրա ազդում են փոխադարձաբար, այսինքն փոխազդում են:
Օրինակ
Երբ նկարում պատկերված տղաները, պարանը ձգելով, ազդում են իրար վրա, այդ դեպքում սկսում են շարժվել երկուսն էլ:
Դիտարկենք երկու փորձ սայլակներով.
ա. Սայլակներից մեկին ամրացված է առաձգական թիթեղ, որը ճկված է և կապված թելով: Եթե այրենք թելը, թիթեղը կուղղվի, բայց սայլակը կմնա անշարժ:
բ. Առաջին սայլակի դիմաց դնենք երկրորդ սայլակը: Եթե այրենք թելը, երկու սայլակներն էլ կսկսեն շարժվել միմյանց հակառակ ուղղություններով:
Մարմինները կարող են փոխազդել ոչ միայն անմիջականորեն հպվելիս, այլև` որոշակի հեռավորության վրա:
Օրինակ
Երկիրը ձգում է ոչ միայն իր վրա գտնվող մարմիններին, այլ նաև այն մարմիններին, որոնք գտնվում են որոշակի բարձրության վրա: Մագնիսը ձգում է իրենից որոշ հեռավորության վրա գտնվող երկաթե մեխերը և այլն:
Ազդեցությունը քանակապես բնութագրելու համար օգտագործում են ուժ ֆիզիկական մեծությունը:
Օրինակ
Երբ մենք հրում ենք սեղանի վրա գտնվող չորսուն, ասում ենք, որ մեր կողմից չորսուի վրա ուժ է ազդում:
Մենք մարմնի վրա կարող ենք ազդել տարբեր ուղղություններով, հետևաբար` ուժն ուղղություն ունի:
Ուժը նշանակում են F (էֆ) տառով: Ինչպես ցանկացած ֆիզիկական մեծություն՝ ուժը նույնպես կարելի է չափել: Այդ պատճառով անհրաժեշտ է ընտրել չափման միավոր և չափողսարք:
Հարցեր
1.Ի՞նչ է փոխազդեցությունը, կարողանալ օրինակներ բերել:
Օրինակ սեղանի վրայով գլորվող գնդի բախումը սեղանի վրա դրված անշարժ գնդի հետ: Բախման հետևանքով երկու գնդերն էլ փոխում են իրենց արագությունները. շարժվող գնդի արագությունը փոքրանում է, իսկ անշարժ գունդը սկսում է շարժվել:
2.Ի՞նչ է ուժը, ի՞նչ տառով են այն նշանակում:
Երբ մենք հրում ենք սեղանի վրա գտնվող չորսուն, ասում ենք, որ մեր կողմից չորսուի վրա ուժ է ազդում: Ուժը նշանակում են F տառով:
3.Ե՞րբ են մարմինները փոխում իրենց շարժման արագությունը:
Մարմնի արագությունը փոխվում է միայն այն դեպքում, երբ նրա վրա ազդում են այլ մարմիններ:
Դժվար է, բայց
Դժվար է, բայց պետք է անել դասերը։ Դասեր անելիս մենք իմանում են ավելին և զարգանում ենք: Դժվար է, բայց պետք է պարապել, որպաեսզի ուժեղանալ և հաղթել բոլորին։ Դժվար է, բայց պետք է աշխատել, որպեսզի կարողանալ սնվել և անտուն չմնալ։ Դժվար է, բայց պետք է ընդհունել պարտությունը և ավելի ուժեղանալ, որ էլ չպարտվես։ Դժվար է, բայց պետք է ընդհունել սխալները քո և ուղել նրանք։ Դժվար է, բայց փորձիր հածթահարել քո վախը։ Դժվար է, բայց արա այն ինչ-որ քեզ տնեցիք ասում են լսիր իրենց։ Դժվար է, բայց պետք է առողջ սնունդով սնվել և վնասակար ուտելիք չուտել։ Հիշեք միշտ դժվար է, բայց փորձեք այդ դժվարություները հախթահարել և դուք կդառնաք առողջ, խելացի և ուժեղ։
2 УРОК
- Проверка сочинений ( 4 задание предыдущего урока).
- Чтение текста «Обыкновенный человек» .
3. Давайте выполним следующие упражнения.
1. Ответьте, сколько? Запишите ответ:
(1)сколько чайников, (1)сколько морей, (1)сколько стульев, (1)сколько сестер, (1)сколько ламп, (1)сколько журналов, (1)сколько кресел, (1)сколько фото, (1)сколько школ, (1)сколько врачей, (1)сколько мам, (1)сколько пап, (1)сколько бабушек, (1)сколько дедушек
2. Вставьте вместо точек союзы и или а:
Это школа, а это университет.
Это ученик, а это студент.
Это врач, и это врач.
Это класс, и это класс.
Это парк, а это сад.
Это журнал, и книга.
3. Напишите ваше имя и фамилию. Напишите, кто вы.
Модель:
Антон Петров. Я ученик. Ирина Петрова. Я ученица |
4.Пишите в карточках слова:
Люди
Мама, папа, дедушка, бабушка, дядя, тётя, племянница, племянник, внук, внучка.
Животные Собака, кошка, осёл, рыба, конь, слон, олень, черепаха.
Предметы Стул, стол, книга, кровать, куртка, шкаф, ручка, карандаш, тетрадь, конструктор.
5. Говорит и пишите:
Это почта. Что это? | Это учитель. Кто это? |
1) Это метро что это? 6) Это президент кто это?
2) Это ваза что это? 7) Это бизнесмен кто это?
3) Это цирк что это? 8) Это щенок кто это?
4) Это метро что это? 9) Это дети кто это?
5) Это стадион что это? 10) Это бабушка кто это?
6. Отметьте правильный вариант:
….. банк. 1) один 2) одна 3) одно | ….окно. 1) одна 2) один 3) одно |
….море. 1) одна 2) один 3) одно | ….ресторан. 1) одно 2) одна 3) один |
….. чашка. 1) один 2) одна 3) одно | ….пальто. 1) одна 2) один 3) одно |
….журнал. 1) одна 2) один 3) одно | ….аудитория. 1) одно 2) одна 3) один |
7. Отметьте правильный вариант:
….. университет. 1) мой 2) моя 3) моё | ….собака. 1) моё 2) моя 3) мой |
….море. 1) чей 2) чья 3) чьё | ….станция. 1) твой 2) твоя 3) твоё |
….. виза. 1) наш 2) наша 3) наше | ….компьютер. 1) ваше 2) ваша 3) ваш |
….радио. 1) ваш 2) ваше 3) ваша | ….город. 1) наш 2) наша 3) наше |
….щенок. 1) ваш 2) ваше 3) ваша | ….кухня. 1) наш 2) наша 3) наше |
….. компьютер. 1) мой 2) моя 3) моё | ….кошка. 1) моё 2) моя 3) мой |
….партнёр. 1) чей 2) чья 3) чьё | ….сестра. 1) твой 2) твоя 3) твоё |
….. адрес. 1) наш 2) наша 3) наше | ….яблоко. 1) ваше 2) ваша 3) ваш |
….окно. 1) ваш 2) ваше 3) ваша | ….район. 1) наш 2) наша 3) наше |
….факс. 1) ваш 2) ваше 3) ваша | …..аудитория 1) наш 2) наша 3) наше |
8. Пишите, чей, чья, чье? Работайте по модели:
Библиотека (я) – моя.Сад (ты) – твой |
Комната (мы) наша; метро (вы) ваше; яйцо (она) её;
библиотека (вы) ваша; факс (ты) твой; адрес (он) его; окно (я) мое; пальто (она) её; бабушка (мы) наша; улица (я) моя; дедушка (ты) твой; президент (мы) наш; телефон (она) её; профессор (вы) ваш; врач (он) его; музей (мы) наш
9. Вставьте вместо точек местоимения:
мой, моя, моё
Это мой дом. Это моя сестра. Это моё окно.
Это мой брат. Это мой класс. Это моя фото.
Это моё яблоко. Это мой шкаф. Это моя школа.
Это моя мама. Это мой город. Это мой журнал.
твой, твоя, твоё
Это твоё пальто. Это твоя собака. Это твой этаж.
Это твоя сумка. Это твой дедушка. Это твой сад.
Это твоя комната. Это твоя бабушка. Это твоя семья.
Это твой подъезд. Это твоя карта. Это твоя кошка.
наш, наша, наше
Это наша страна. Это наше море. Это наша книга.
Это наш город. Это наш парк. Это наш журнал.
Это наша Грузия. Это наше окно. Это наше окно.
ваш, ваша, ваше
Это ваша школа. Это ваш брат. Это ваш щенок.
Это ваш класс. Это ваш подъезд. Это ваш врач.
Это ваше пальто. Это ваша сестра. Это ваша рыба.